Xét tuyển 2026: Khi học bạ không còn là “vé vào đại học”

Ảnh minh họa.

Từ mùa tuyển sinh 2026, hàng loạt trường đại học trên cả nước sẽ không còn sử dụng điểm học bạ THPT làm phương thức xét tuyển. Thay đổi này tác động trực tiếp đến kế hoạch học tập của thí sinh, đồng thời đòi hỏi các em chuẩn bị kỹ lưỡng cho những kỳ thi đánh giá có tính chuẩn hóa cao hơn.

Nhiều trường dừng xét học bạ hoàn toàn

Những trường đi đầu trong xu hướng này gồm Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật (ĐHQGHN), Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh và Đại học Nha Trang. Ở khối sư phạm, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên cũng dừng xét học bạ, trong khi Đại học Sư phạm Hà Nội 2 chỉ giữ lại ở một số ngành đặc thù.

Bên cạnh đó, nhiều trường khác tiếp tục thu hẹp hoặc loại bỏ phương thức này ở các ngành kinh tế, kỹ thuật, nghệ thuật… và chuyển sang các hình thức đánh giá chuẩn hóa như thi tốt nghiệp THPT, bài thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy hoặc xét chứng chỉ quốc tế.

Thông tin chính thức sẽ được công bố trong Đề án tuyển sinh 2026 của từng trường.

Khoảng cách giữa "điểm đẹp" và năng lực thật

Theo PGS.TS Trần Thành Nam (ĐHQGHN), việc dừng xét học bạ là xu hướng tất yếu khi điểm số trong học bạ chưa phản ánh khách quan năng lực học sinh. Sự chênh lệch về điều kiện dạy – học giữa gần 3.000 trường THPT khiến mức độ nghiêm túc trong kiểm tra, chấm điểm rất khác nhau.

Ông cho rằng tình trạng "làm đẹp học bạ", xin – cho điểm hay nâng điểm vì áp lực xét tuyển đã tồn tại nhiều năm, khiến khoảng cách giữa điểm số và năng lực thật ngày càng lớn. Nhiều nghiên cứu tại các trường đại học cũng cho thấy điểm học bạ không dự báo chính xác kết quả học tập năm nhất; sinh viên trúng tuyển bằng học bạ có tỷ lệ rớt môn cao hơn so với nhóm xét tuyển từ các kỳ thi chuẩn hóa.

PGS.TS Nam nhấn mạnh: "Học bạ không có lỗi, vấn đề nằm ở hệ thống đánh giá chưa được chuẩn hóa và giám sát đầy đủ."

Thí sinh cần chuẩn bị gì cho tuyển sinh 2026?

Trước sự thay đổi lớn này, thí sinh cần tập trung vào năng lực thực chất thay vì trông chờ vào điểm trung bình đẹp. Những kỹ năng cốt lõi như tư duy logic, tư duy trừu tượng, năng lực ngôn ngữ, lập luận – giải quyết vấn đề sẽ trở thành tiêu chí quan trọng khi các trường chuyển sang bài thi chuẩn hóa.

Học sinh cũng cần củng cố các môn nền tảng gồm Toán, Tiếng Việt và Tiếng Anh, đồng thời rèn luyện kỹ năng mềm như tự học, quản lý thời gian, lập kế hoạch dài hạn để đáp ứng yêu cầu học tập ở bậc đại học.

PGS.TS Nam đề nghị các trường đại học công bố sớm đề án tuyển sinh để học sinh có thời gian chuẩn bị bài bản, tránh chạy theo phong trào hoặc hiểu nhầm phương thức xét tuyển.

Việc dừng xét học bạ từ năm 2026 cho thấy tuyển sinh đại học đang dần hướng tới mô hình đánh giá minh bạch, công bằng hơn. Với thí sinh, đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để khẳng định năng lực thật và lựa chọn đúng ngành nghề phù hợp.